1. Dê Núi
Ninh bình là thành phố khá nổi tiếng bởi các món ăn ngon, lạ và độc đáo, Dê Núi là một trong những đặc sản nổi tiếng nhất của Nình Bình, đây là một món ăn vừa ngon, vừa chứa nhiều chất dinh dưỡng, vừa thanh mát và là món thuốc chữa một số bệnh hiệu nghiệm. Nên bất cứ du khách nào khi đi qua mảnh đất này cũng phải dừng chân lại để thưởng thức hương vị của Dê Núi mà không một nào khác trên đất nước ta có được.
Và món Tái Dê Hoa Lư là địa chỉ hấp dẫn nhất ở Nình Bình. Vùng Hoa Lư có lợi thế nhiều núi đá vôi nên việc nuôi thả dê cũng có nhiều thuận lợi. Muốn có món tái dê “nức tiếng” phải nắm được kỹ thuật chế biến lông dê, thui vàng, đều, mổ lấy thịt, rửa nước trong, treo lên cho ráo. Để bớt mùi hoi có thể đem ủ vào lá hương nhu hoặc lá cúc tần đã vò giập mười lăm phút.
Sau đó lọc lấy cả da và thịt đem nhúng vào nước sôi, khi chín tái thì vớt ra. Hoặc đem bỏ chõ đồ tái là được, thịt thơm và không bị mất chất. Sang khâu thái thịt làm tái cũng cần cả một nghệ thuật, tay nghề cao. Thái mỏng đều, thái ngang xớ. Không để miếng nọ giăng tơ với miếng kia. Xong xuôi, bỏ thịt thái vào chậu đã rửa sạch, lau khô từ trước. Rang vừng, giã đập dập. Cây sả bóc trắng, thái mỏng, lá chanh thái nhỏ. Gừng giã nhỏ, sao vàng, ít lát ớt tươi, nước chanh quả, bột ngọt, tất cả vừa đủ đổ vào chậu thịt thái sẵn, trộn đều. Khi đơm lên đĩa không quên rắc vừng đã rang lên trên, trông vừa đẹp mắt, lúc ăn lại bùi.Cái ngon của tái dê còn ở gia vị, gia giảm. Đó là các loại lá, quả ăn kèm theo. Nhưng “chủ công” là món tương gừng. Nhưng chính cách ăn đúng, hợp kiểu mới đưa tái dê lên địa vị xứng đáng.
Cái ngon của tái dê là ở khâu chế biến thịt dê, cách thức tẩm ướp gia vị và còn cả việc thưởng thức đúng cách mới đưa tái dê lên địa vị xứng đáng. Lấy lá sung, lá mơ, bánh đa nem làm vỏ, bỏ thịt dê tái vào trong, quấn bồ tu, chấm tương gừng, nhấm nháp với ly rượu Kim Sơn, có thú vị nào bằng.
Bên cạnh tái dê, người Hoa Lư còn chế biến thành các món khác như: nem dê, dê hấp, nhựa mận, dê nướng, tiết canh dê,… mật, cà đem ngâm rượu, nhưng món tái dê vẫn đứng nhất bảng. Tái dê vừa là món ăn ngon dùng bồi dưỡng cơ thể, vừa là món thuốc chữa một số bệnh rất hiệu nghiệm, bởi lẽ dê ăn nhiều loại lá, có chứa dược liệu rất quý.
Dê được thả trên núi nên thành phần giá trị dinh dưỡng cao
2. Gỏi Cá Nhệch Kim Sơn:
Gỏi cá không phải độc quyền chỉ có của ẩm thực xứ mặt trời mọc. Ở việt Nam cũng có rất nhiều món gỏi cá đặc sản thơm ngon. Nếu bạn đã từng biết đến loài cá Nhệch, loại cá thân đen, dài và da trơn, rồi đến khi đã một lần được tận hưởng cái hương vị thơm ngon của gỏi cá ấy trên mảnh đất Kim Sơn, sự ngạc nhiên và tò mò là điều khó tránh. Tuy một số nơi trong tỉnh Ninh Bình cũng giới thiệu món ăn này nhưng gỏi cá nhệch ở Kim Sơn được coi là ngon nhất.
3. Ốc Núi Ninh Bình:
Ốc núi có ở hầu hết các địa phương trong tỉnh ta, nhưng nhiều nhất ở các dãy núi đá vôi thuộc thị xã Tam Điệp, Yên Mô, Nho Quan. Chúng thường chỉ xuất hiện từ tháng 4 đến tháng 8 hàng năm, tức là vào mùa mưa, khi thời tiết ẩm ướt. Những tháng còn lại chúng vùi mình dưới đất, trong các khe đá hoặc các lớp lá dày. Thức ăn chính của ốc này là những loại cây cỏ mọc hoang trên núi trong đó có cả những cây thuốc quý. Vì vậy khi sơ chế ốc núi người ta thường không ngâm kỹ để ốc mửa ra như các loại ốc khác mà chỉ rửa sơ qua vì cho rằng trong người con ốc mang nhiều vị thuốc. ốc núi có thể chế biến thành nhiều món: hấp gừng, xào sả ớt, trộn gỏi… Thịt ốc núi dai, giòn, ngọt. Ăn ốc núi nên ăn cả con không bỏ ruột, khi ăn nhai chậm và kỹ mới thấm được vị mát lành, thơm mùi thuốc Bắc.
4. Cơm cháy Ninh Bình:
Hiếm có món ăn nào thể hiện hết được sự tinh túy của hạt gạo Việt Nam như món cơm cháy Ninh Bình. Không khoa trương, biến tấu, cơm cháy Ninh Bình trước sau chỉ dùng chính hạt gạo nguyên chất để thể hiện giá trị “ngọc thực” của chính nó.
5. Xôi Trứng Kiến Nho Quan:
Trứng kiến mang về bỏ hết kiến mẹ. Sau đó, dùng một chậu nước hơi ấm, đãi nhẹ cho trứng kiến thật sạch. Xong để ráo nước rồi ướp với bột canh, hành khô thái lát phi với mỡ gà vàng ươm, đổ trứng kiến vào đảo nhẹ tay cho chín tới. Lá chuối ngự hơ chín, gói trứng kiến vào trong. Gạo nếp hương vo đãi sạch, ngâm trước, đổ ra chờ ráo nước, cho gạo vào chõ xôi, đặt gói trứng kiến ở giữa (nếu không gói, mỡ sẽ chảy hết xuống nồi đáy).
Đặt chõ lên bếp, nấu cho xôi chín, bắc ra, mở gói trứng kiến rắc đều lên trên, dùng đũa xới nhẹ cho thật đều, đơm lên đĩa ăn nóng.
Xôi nếp dẻo thơm phức; trứng kiến béo ngầy ngậy, nhai chậm lắng nghe tiếng trứng kiến vỡ lép bép trong miệng, thoáng hơi mỡ gà, hành phi và hương thơm lá chuối ngự.
Xôi trứng kiến Nho Quan là món ăn quý của thiên nhiên ban tặng cho con người, ai một lần được thưởng thức hẳn sẽ nhớ mãi.